Nhân đọc các tin trên báo dân trí và theo dõi phát biểu của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam. Tôi thấy hơi phấn chấn và có vài ý tưởng đã nghĩ từ lâu, nay xin chia sẻ.

Tôi nghĩ rằng kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông (THPT) bản chất là đánh giá trình độ và năng lực của học sinh có đạt chuẩn kiến thức kỹ năng mà chương trình giáo dục phổ thông đề ra hay không. Đây rõ ràng là đánh giá toàn bộ các kiến thức được học ở bậc học phổ thông, mà bản chất đích thực là của 12 năm (như hiện nay) chứ không phải là chỉ qua một số môn học ngẫu nhiên và hoặc là của bậc (THPT). Vì vậy nếu cho tôi được quyết định thì tôi sẽ sử dụng phương án như sau:

1. Đối với đề thi sẽ là MỘT BỘ ĐỀ DUY NHẤT bao gồm thi trắc nghiệm và tự luận kết hợp, được thi trong DUY NHẤT một buổi (có thể có giải lao giữa buổi với phương án đề có hai (02) phần tách biệt), không kéo dài như từng có.

2. Đề thi phải bao quát hết thảy những môn học đã được học. Có thể tính xác xuất số câu hỏi nhiều ít theo chương trình học nhiều tiết hay ít tiết cho phù hợp. Hạn chế tối đa tình trạng học vẹt, thi may và tránh sự gian lận trong thi cử.

3. Đề thi đảm bảo phải phân luồng được năng lực của học sinh qua hệ thống câu hỏi và đáp án chấm. Quan trọng nhất là học sinh, phụ huynh và nhà trường chuyên nghiệp có thể nhận biết được đúng năng lực của học sinh về bốn mặt cơ bản là:

Năng lực nổi trội về khoa học tự nhiên; Năng lực nổi trội về khoa học xã hội; Năng lực sáng tạo khoa học; Năng lực ghi nhớ. Mục đich để giúp định hướng nghề nghiệp, thậm chí là tiêu chí tuyển sinh Đại học, Cao đẳng theo nhóm ngành phù hợp.

4. Đề thi phải xác định được ai đạt chuẩn để cấp bằng, ai không đạt chuẩn phải học và thi lại (không phải là thi lại mà phải học lại trước khi thi lại).

5. Riêng các kiến thức mang tính thực hành như: Bơi, Âm nhạc, Mỹ thuật, Kỹ thuật, Thủ công (thêu, đan...), nấu ăn,... thì căn cứ trong quá trình học, nhưng cũng phải được dùng để xét tốt nghiệp như các môn khác. Đồng thời nhằm mục đich để giúp định hướng nghề nghiệp.

Đối với việc thi tốt nghiệp THPT hiện nay, tôi cảm thấy dường như chúng ta không dùng để làm gì được. Nếu đánh giá năng lực thì mất các ngành năng khiếu và thực hành; nếu đánh giá trình độ thì cũng bị thiếu hụt quá nhiều kiến thức; nếu dùng để là căn cứ tuyển sinh Đại học và Cao đẳng thì có rất nhiều trường không có gì để dùng qua kết quả kỳ thi mà chúng ta vẫn và đang làm như hiện nay.

Tôi thấy Phó Thủ tướng rất hiểu vấn đề giáo dục và có những đánh giá cực kỳ sắc xảo và đúng đắn. Đơn cử việc vì sao lại miễn thi? Đây là một việc vô bổ và không có tác dụng giáo dục vì đã học giỏi thì không sợ thi, còn đã sợ thi thì rõ ràng là có vấn đề về kiến thức! Việc miễn thi 20% không biết dựa vào cơ sở khoa học nào và mức độ phù hợp đối với các vùng miền trên toàn quốc có giống nhau không là việc có lẽ chưa được nhìn tới.

Một vài lời chia sẻ với các bạn đồng nghiệp để bớt đi nỗi ưu tư phiền muộn. Nó xuất phát từ suy nghĩ cá nhân nên có thể còn nhiều điều không thấu đáo, vì vậy chỉ mong bạn đọc coi như tôi nói chuyện phiếm chứ không dám phát ngôn gì cả.

Tôi xin được thứ lỗi nếu để bạn đọc khó chịu.

Trân trọng cảm ơn sự quan tâm của đồng nghiệp và bạn đọc!